Słupy bazaltowe

            Wystąpienie termicznego ciosu słupowego w obrębie nefelinitów, to zjawisko naturalne, dość często spotykane w odsłonięciach różnych skał wulkanicznych (między innymi bazaltów i ryolitów). Regularne pęknięcia powstają w wyniku ochłodzenia gorącej lawy (1100o C), która stygnąc kurczy się, a towarzyszące temu procesowi naprężenia inicjują pękanie na podłużne i wielokątne w przekroju słupy (kolumny). Kolumny takie są prostopadłe do powierzchni stygnięcia. Im większa jest odległość lawy od powierzchni kontaktu z innymi skałami (lub atmosferą), tym większa jest regularność słupów.

            Cios powstaje także w obrębie pokryw lawowych. Bliżej miejsca erupcji tworzą się słupy regularne, im dalej od miejsca erupcji, tym więcej jest słupów nieregularnych i pseudosłupów. Dzięki temu można ustalić kierunek płynięcia potoku lawowego.

            Większe odsłonięcia regularnych, dużych słupów zwane są często organami, harfami lub schodami gigantów. Natomiast, powyginane wachlarzowato, drobne kolumny w czopach wulkanicznych (odsłonięte partie kominów) tworzą formy nazywane różą.

W obrębie występujących na całej Górze Św. Anny nefelinitów można wyróżnić trzy typy ciosu termicznego:
a)  słupy o małej średnicy, zanurzające się pod zmiennymi katami w różnych  kierunkach  (widoczny w odsłonięciu)
b) słupy stosunkowo niewielkie, z nieregularnie wykształconymi płaszczyznami ścian, układają się w tym przypadku prostopadle do powierzchni granicznej. Związane są z dużymi blokami skał osadowych, pogrążonych w nefelinicie
c) słupy dość grube  (20 - 30 cm), zapadają pod stałym kątem 30 stopni, ale zmiennym azymutem (na N i S). Spotkać je można w odsłonięciach przy bazylice.